Berlin, 09.03.2021 r.
Polska Rada Społeczna żąda opracowania niezależnego planu w celu zwiększenia partycypacji obywateli i obywatelek Unii Europejskiej w Niemczech. Jak dotąd rząd Republiki Federalnej Niemiec nie przygotował żadnej jednoznacznej i całościowej strategii dla największej grupy nowych migrantów. Jej prawa i możliwości partycypacji są brane pod uwagę o wiele zbyt rzadko. A przecież z innych krajów Unii przybywają do Niemiec ludzie, a nie tylko siła robocza!
Strategia w celu poprawy partycypacji obywateli i obywatelek Unii Europejskiej w Niemczech
Mobilność obywateli i obywatelek UE jest jednym z największych osiągnięć Unii Europejskiej. Wykorzystuje się ją jednak głównie na rynku pracy, mniej natomiast, gdy chodzi o prawa i partycypację. To nie wystarczy. Obywatelstwo UE oparte wyłącznie na swobodzie przepływu osób i usług przyczynia się do osłabienia demokracji i reprezentacji demokratycznego udziału obywateli i obywatelek UE w Niemczech.
Obecny kryzys spowodowany pandemią po raz kolejny wykazał, że tylko dzięki partycypacji wszystkich grup społecznych możemy wspólnie stawić czoła wyzwaniom i zapewnić sprawne funkcjonowanie społeczeństwa otwartego. Jednak w krajowej debacie integracyjnej o partycypacji obywateli i obywatelek z innych krajów UE, zwłaszcza z Europy Środkowej i Wschodniej, w dalszym ciągu mówi się o wiele za mało. Pandemia wykazała, że prawa obywateli i obywatelek UE często są łamane: osoby dojeżdżające do pracy na tereny przygraniczne nie są przepuszczane przez granicę, masarnie, w których pracują niemal wyłącznie pracownicy i pracownice z krajów Unii, stają się ogniskami wirusa COVID-19, a opiekunów i opiekunki osób starszych i niepełnosprawnych nadal wykorzystuje się i zmusza do całodobowej pracy.
W obliczu zmian demograficznych oraz zapotrzebowania na fachowców migracje wewnątrzeuropejskie są dla Niemiec ogromną szansą. Od lat jednak nie zadbano o odpowiednią politykę integracyjną i partycypacyjną skierowaną do największej grupy nowych migrantów. Musimy więc działać jak najszybciej, by wykorzystać ten potencjał z korzyścią dla ludzi przybywających do Niemiec i całego naszego społeczeństwa. W przeciwnym razie popełnimy te same błędy, co w przypadku tzw. pokolenia gastarbeiterów w latach 60. XX wieku.
Obywatele i obywatelki UE stanowią niemal połowę wśród migrantów posiadających obce obywatelstwo zamieszkałych na terenie Niemiec. Mieszkają i pracują w Niemczech na podstawie Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz Dyrektywy w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (2004/38/WE). Znaczna część tych osób to pracownicy mobilni, którzy przyjeżdżają do Niemiec do pracy krótko- lub średnioterminowej w ramach swobodnego przepływu pracowników. Wielu z nich nie zna dobrze języka niemieckiego, pracuje znacznie poniżej swych kwalifikacji w niepewnych formach zatrudnienia i nie zna swoich praw pracowniczych. W praktyce często nie korzystają oni więc z przysługującego im oraz ich rodzinom z tytułu obywatelstwa Unii Europejskiej prawa do równego traktowania i niedyskryminacji.[1]
Dlatego Polska Rada Społeczna żąda opracowania niezależnego planu w celu zwiększenia partycypacji obywateli i obywatelek Unii Europejskiej w Niemczech oraz wzmocnienia zajmujących się tą tematyką struktur organizacyjnych społeczeństwa obywatelskiego. Plan ten ma zostać sformułowany przez rząd Republiki Federalnej Niemiec we współpracy z krajami pochodzenia obywateli i obywatelek UE, odpowiednimi instytucjami unijnymi oraz organizacjami migranckimi.
Chcemy stworzyć efektywną kulturę przyjmowania i partycypacji obywateli i obywatelek UE, w szczególności poprzez następujące działania:
- Powołanie komisji złożonej z przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz krajowych instytucji w celu opracowania planu integracji oraz zwiększenia partycypacji obywateli UE w Niemczech (we współpracy z reprezentującymi ich interesy organizacjami migranckimi);
- Zapewnienie jeszcze w 2021 roku finansowania dla migranckich organizacji pozarządowych zajmujących się problemami obywateli i obywatelek UE w Niemczech i wyposażenie organizacji tych w zasoby, dzięki którym mogłyby one funkcjonować jako równoprawni aktorzy społeczni;
- Podjęcie przez rząd Republiki Federalnej Niemiec rozmów z UE, państwami pochodzenia oraz przedstawicielami organizacji reprezentujących interesy mobilnych obywateli UE;
- Opracowanie strategii przyjmowania obywateli i obywatelek UE w Niemczech oraz zwiększania ich partycypacji;
- Ułatwienie nowym migrantom dostępu do kursów językowych i zawodowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego;
- Zwrócenie szczególnej uwagi na sprawy kobiet i dzieci dołączających do rodzin, które są szczególnie dotknięte brakiem działań integracyjnych i skutkami pandemii;
- Przygotowanie informacji dotyczących partycypacji w językach krajów pochodzenia obywateli i obywatelek UE;
- Przygotowanie i podpisanie traktatu między Niemcami a Polską na wzór Traktatu Akwizgrańskiego zawartego między Niemcami a Francją;
- Podjęcie działań w celu poprawy perspektyw stałego pobytu oraz partycypacji w przypadku migrantów i migrantek z Europy Środkowej i Wschodniej znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, ze szczególnym uwzględnieniem osób pracujących w niepewnych formach zatrudnienia oraz osób bezdomnych;
- Jak najszybsze wprowadzenie specjalnych regulacji dla osób dojeżdżających do pracy w Niemczech, szczególnie dotkniętych ograniczeniami związanymi z pandemią.
Oświadczenie Polskiej Rady Społecznej jako przedstawiciela Polskiej Sieci Federalnej ds. Partycypacji i Spraw Społecznych dotyczące 13. Niemieckiego Szczytu Integracyjnego znaleźć można na stronie internetowej Polskiej Rady Społecznej e.V. www.polskarada.de
[1]Do tego dochodzą też osoby pochodzące z innych krajów UE posiadające podwójne lub wyłącznie niemieckie obywatelstwo. Liczba tych osób nie jest dokładnie ustalona. W przypadku społeczności polskiej, która stanowi drugą co do liczebności (po tureckiej) grupę migrantów w Niemczech, szacuje się, że obejmuje ona ok. 2 mln osób, w tym 862 535 osób mających wyłącznie polskie obywatelstwo (Statista 2019).